reżyser

data ur.: 15.09.1946 r.
kraj pochodzenia: USA
miejsce: Nowy Jork, Nowy Jork

W Hollywood nadano mu etykietkę prowokatora i moralisty. Po zrealizowaniu skandalizującego obrazu "Urodzeni mordercy" (1994) posypały się na niego oskarżenia o gloryfikację przemocy, a sam Stone w wielu krajach stał się reżyserem zakazanym. Twórca ten znany jest zresztą z podejmowania niewygodnych tematów, wielkiego oczytania i nieprzeciętnej inteligencji, ale także z wybuchowego charakteru i bezkompromisowości na planie.

Zadebiutował w 1974 kosztującym zaledwie 150 tysięcy dolarów horrorem "Seizure", którego nie zauważył prawie nikt. Świat usłyszał o nim, ochotniku w Wietnamie i absolwencie Yale, dopiero cztery lata później, kiedy jego scenariusz do filmu "Midnight Express" Alana Parkera został nagrodzony Oscarem i Złotym Globem. W Hollywood stał się wziętym scenarzystą - pisał m.in. dla Johna Miliusa ("Conan Barbarzyńca"), Michaela Cimino ("Rok smoka") czy Briana De Palmy ("Człowiek z blizną").

W latach 80. powrócił do pomysłu reżyserowania i nakręcił wstrząsający dramat o wojnie w Wietnamie "Pluton" (1986) z Charlie'm Sheenem i Willemem Dafoe, za który otrzymał swojego pierwszego reżyserskiego Oscara, Złoty Glob, BAFTĘ i Srebrnego Niedźwiedzia na Festiwalu Filmowym w Berlinie. Obraz ten zapoczątkował serię antywojennych filmów o Wietnamie, w których reżyser przeprowadził rewizję swoich radykalnie prawicowych poglądów z czasów, kiedy sam był rekrutem. Tak w 1989 roku powstał "Urodzony 4 lipca" z Tomem Cruisem (również Oscar i Złoty Glob za reżyserię), a cztery lata później "Pomiędzy niebem a ziemią", oparty na wspomnieniach Wietnamki Le Ly Hayslip.

Równocześnie Oliver Stone dał się poznać jako krytyk polityki Ronalda Reagana w Ameryce Środkowej ("Salvador" 1986) i twórca filmu muzycznego, jakim po części była burzliwa biografia Jima Morrisona "The Doors" (1991). Stone kontynuował później serię kontrowersyjnych filmów biograficznych. W 1991 powstał nagrodzony Złotym Globem "JFK", utrzymana w stylistyce dokumentu historia śledztwa prokuratora Garrisona w sprawie zabójstwa prezydenta Kennedy'ego, a cztery lata później nominowany do Oscara "Nixon" z Anthonym Hopkinsem w roli tytułowej.

Rok 1994 zaowocował największym w karierze Stone'a skandalem - "Urodzeni mordercy", obraz oskarżycielski wobec tandetnej kultury mediów, traktujących przemoc jak tanią rozrywkę, uznany został przez wielu za film nihilistyczny i prowokujący do zbrodni. Doceniono go natomiast na Festiwalu Filmowym w Wenecji, gdzie "Urodzeni mordercy" otrzymali Nagrodę Specjalną Jury. Zawiedziony reakcją publiczności Stone zwrócił się w stronę tematyki mniej kontrowersyjnej. W "Drodze przez piekło" (1997) opowiada historię ściganego przez mafię szulera, a w "Męskiej grze" (1999) podjął temat futbolu, jednej z największych pasji Amerykanów.

"Aleksander", superprodukcja Stone'a, bez wątpienia zaskoczył i krytyków, i miłośników jego wyrazistego stylu. Dla reżysera jednak biografia wielkiego starożytnego wodza była spełnieniem dziecięcych marzeń i - jak sam mówił podczas łódzkiego festiwalu Camerimage, podczas którego otrzymał nagrodę specjalną za szczególną wrażliwość wizualną - uważa "Aleksandra" za swój najlepszy jak dotąd film.